میرزا جواد ملکی تبریزی
|
| |
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | میرزا جواد آقا مَلکی تبریزی |
| نسب | خاندان ملک‌التجار تبریزی |
| محل زندگی | تبریز، نجف، قم |
| تاریخ وفات | ۱۱ ذی‌الحجه سال ۱۳۴۳ق/۳۱ خرداد |
| محل دفن | قبرستان شیخان قم |
| شهر وفات | قم |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | ملا حسینقلی همدانی • میرزا حسین نوری • آخوند خراسانی |
| شاگردان | ملاعلی معصومی همدانی • اسماعیل بن حسین تائب • سید محمود مدرسی • محمود مجتهدی .. |
| محل تحصیل | تبریز • نجف • قم |
| تألیفات | المراقبات • اسرار الصلاة • حاشیه فارسی بر غایة القصوی |
| سایر | تدریس • کلاس اخلاق خصوصی و عمومی |
میرزا جواد آقا مَلکی تبریزی فقیه، عارف و استاد اخلاق. کتاب المراقبات یا اعمال السَّنَه از آثار اوست. گفته شده امام خمینی از شاگردان اوست اما به گفته آیت‌الله خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی ایران امام خمینی فقط دو بار درس وی حاضر شده است.
زندگی‌نامه
میرزا جواد آقا ملکی تبریزی، فرزند میرزاشفیع در تبریز متولد شد. تاریخ دقیق ولادت وی مشخص نیست، اما گفته شده اواخر قرن ۱۳ یا اوایل قرن ۱۴ قمری بوده‌است. دلیل نامگذاری او به ملکی، نسبت فامیلی با خاندان ملک‌التجار تبریزی است.
ملکی تبریزی برای تحصیل به نجف رفت و در سال ۱۳۲۱ قمری، به تبریز بازگشت و به ترویج دین پرداخت. در سال ۱۳۲۹ق (۱۲۹۰ش) و در ابتدای جریانات مشروطه و درگیری‌های تبریز مجبور به عزیمت به قم شد و تا پایان عمر نیز در همان‌جا ماند.
میرزا جواد آقا در ۱۱ ذی‌الحجه سال ۱۳۴۴ق (۳۱ خرداد ۱۳۰۵ش) درگذشت. پیکر او پس از تشییع در قبرستان شیخان قم به خاک سپرده شد.
تحصیل
علوم صرف، نحو، معانی و بیان و سطح حوزه را در تبریز فرا گرفت و پس از مدتی در نجف از اساتید زیر کسب علم نمود:
- میرزا حسین نوری؛
- آقا رضا همدانی؛
- آخوند خراسانی؛
- ملا حسینقلی همدانی؛ ملکی تبریزی ارادت ویژه‌ای به وی داشت و مدت ۱۴ سال ملازمش بود. مراتب سیر و سلوک را نزد وی طی کرد و از او اجازه روایی گرفته بود.
- سید مرتضی کشمیری؛
برخی گفته اند وی از شیخ مرتضی انصاری نیز اجازه روایت داشته است.
تدریس
در ابتدای ورود به قم و پیش از ملاقات با عبدالکریم حائری یزدی و تأسیس حوزه علمیه قم، ملکی کتاب مفاتیح الشرایع فی الفقه تالیف ملا محسن فیض کاشانی را تدریس می‌کرد. دو مجلس اخلاق داشت، یکی در منزل برای خواص و دیگری در مدرسه فیضیه برای عموم که جمعی از بازاریان قم نیز در آن درس شرکت داشتند. نماز جماعت را در مسجد بالای سر حرم حضرت معصومه (س) اقامه می‌کرد.
شاگردان
- اسماعیل بن حسین تائب
- سید محمود مدرسی
- حسین فاطمی قمی
- سید محمود یزدی
- آخوند ملا علی همدانی
- محمود مجتهدی
- شیخ عباس تهرانی
- میرزا عبدالله شالچی
- شیخ حسن لنکرانی مولف الملهمات الغروية فی أحكام الحج؛
- میرزا جواد سلطان القرایی تبریزی؛
- سید شهاب الدین مرعشی نجفی؛ ملکی به او اجازه روایت داده بود.
- سيّد احمد لواسانى تهرانی؛
- سيّد احمد مشرف حسينى قمى؛
- شیخ محمدعلی اراکی؛
- سید جعفر حسینی شاهرودی؛
- سید حسین فاطمی قمی؛
- سيّد مهدى كشفى بروجردى؛
- سید کاظم شریعتمداری؛
مشهور است که امام خمینی نیز از شاگردان میرزا جواد ملکی تبریزی بوده‌است اما آیت‌الله خامنه‌ای از قول امام خمینی نقل می‌کند که تنها دو جلسه در درس میرزا جواد ملکی تبریزی شرکت کرده و ازین که نتوانسته بیش از این در درس وی شرکت کند، افسوس خورده‌است.
آثار علمی
- اسرار الصلاة: کتابی که حاوی هزار نکته از اسرار نماز است و برخی از اسرار طهارت و تفکر را گوشزد می‌کند و به معانی وسوسه و الهام می‌پردازد. با بحث از گناهان کبیره اشاره‌ای به توبه نموده و حضور قلب و حالات ملکوتی آدمی را توضیح می‌دهد.
- المراقبات یا اعمال السَّنَه: در این اثر مقدّمه‌ای کوتاه دربارهٔ دعا و راز و نیاز آمده‌است و اعمال ماه‌های مختلف، آثار و برکات روحی و معنوی آنها توضیح داده شده‌است. علامه طباطبایی صاحب تفسیر المیزان، تقریظی بر این کتاب نوشته‌است.
- رساله لقاء الله: کتابی است که در راستای راه تهذیب نوشته شده و معنای «لقاء الله» و آیات مربوط به آن را توضیح داده و راه موفقیت الهی را برای سالکین بیان می‌نماید.
- کتابی در فقه
- رساله در حج؛ گفته می شود این کتاب را به روش اخباريين نگاشته است.
- حاشیه فارسی بر غایة القصوی تالیف شیخ عباس قمی.
پانویس
- ↑ جمعى از پژوهشگران حوزه علميه قم، گلشن ابرار، ۱۳۷۸ش، ج۲، ص ۵۲۱.
- ↑ حائری، روزشمار شمسی، ۱۳۸۶ش، ص۲۱۷.
- ↑ جمعى از پژوهشگران حوزه علميه قم، گلشن ابرار، ۱۳۷۸ش، ج۲، ص ۵۲۲.
- ↑ جمعى از پژوهشگران حوزه علميه قم، گلشن ابرار، ۱۳۸۵ش، ج۲، ص ۵۰۲.
- ↑ ، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.
- ↑ آقابزرگ تهرانى، طبقات أعلام الشيعة، ۱۴۳۰ق، م ج۱۷، ص۳۲۹.
- ↑ قسم الموسوعة مجمع الفكر الإسلامی، موسوعة مؤلفى الامامية، ۱۴۲۸ق، ج۸، ص۴۹۹.
- ↑ امين، مستدركات أعيان الشيعة، ۱۴۰۸ق، ج۳، ص۲۵۸.
- ↑ قسم الموسوعة مجمع الفكر الإسلامی، موسوعة مؤلفى الامامية، ۱۴۲۸ق، ج۸، ص۴۹۹.
- ↑ موسسه امام صادق( ع)، موسوعة طبقات الفقهاء، ۱۴۱۸ق، ج۱۴(القسم الاول)، ص۱۶۳.
- ↑ جمعى از پژوهشگران حوزه علميه قم، گلشن ابرار، ۱۳۷۸ش، ج۲، ص ۵۲۱.
- ↑ جمعى از پژوهشگران حوزه علميه قم، گلشن ابرار، ۱۳۷۸ش، ج۲، ص ۵۲۲.
- ↑
- ↑ امين، مستدركات أعيان الشيعة، ۱۴۰۸ق، ج۶، ص۱۴۰.
- ↑ قسم الموسوعة مجمع الفكر الإسلامی، موسوعة مؤلفى الامامية، ۱۴۲۸ق، ج۸، ص۴۲۳.
- ↑ قسم الموسوعة مجمع الفكر الإسلامی، موسوعة مؤلفى الامامية، ۱۴۲۸ق، ج۸، ص۴۹۹.
- ↑ جواهر كلام، تربت پاكان قم، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۳۸۴ و ج۱، ص۳۸۵ و ج۱، ص۳۹۵ و ج۱، ص۶۰۸ و ج۲، ص۸۰۶ و ج۲، ص۱۳۰۶.
- ↑ «بیانات در دیدار اعضای مجمع عالی حکمت اسلامی»، تارنمای دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای.
- ↑ مشار، خان بابا، مؤلفين كتب چاپى فارسى و عربى از آغاز چاپ تاكنون، ۱۳۴۰ش، ج۲، ص۴۱۸
- ↑ جمعى از پژوهشگران حوزه علميه قم، گلشن ابرار، ۱۳۷۸ش، ج۲، ص ۵۲۲.
منابع
- آقابزرگ تهرانى، محمدمحسن، الذريعة إلى تصانيف الشيعة، لبنان، دار الأضواء، چ۳، ۱۴۰۳ق.
- آقابزرگ تهرانى، محمدمحسن، طبقات أعلام الشيعة، لبنان، دار إحياء التراث العربی، چ۱، ۱۴۳۰ق.
- امين، سید حسن، مستدركات أعيان الشيعة، لبنان، دار التعارف للمطبوعات، چ۱، ۱۴۰۸ق.
- موسسه امام صادق( ع)، موسوعة طبقات الفقهاء، قم، مؤسسة الإمام الصادق( عليه السلام)، چ۱، ۱۴۱۸ق.
- قسم الموسوعة مجمع الفكر الإسلامی، موسوعة مؤلفى الامامية، قم، مجمع الفكر الإسلامی، چ۱، ۱۴۲۸ق.
- مشار، خان بابا، مؤلفين كتب چاپى فارسى و عربى از آغاز چاپ تاكنون، بی جا، بی نا، ۱۳۴۰ش.
- جواهر كلام، عبد الحسين، تربت پاكان قم، قم، انصاریان، چ۱، ۱۴۲۴ق.
- جمعى از پژوهشگران حوزه علميه قم، گلشـن ابـرار، قم، نشر معروف، چ۱، ۱۳۷۸ش.
- «بیانات در دیدار اعضای مجمع عالی حکمت اسلامی»، تارنمای دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای؛ تاریخ درج مطلب:۲۳ بهمن۱۳۹۱، تاریخ بازدید: ۲۲ مرداد۱۳۹۸.
- عارف ربانی حاج میرزا جواد ملکی تبریزی (م ۱۳۴۴ق)، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه، مجله پیام حوزه، شماره ۱۰ و ۱۱.